Organizacja wyborów SU - zasady

27-09-2012

Zasady, według których prowadzone są wybory i poprzedzająca je kampania wyborcza, powinny zostać określone w regulaminie samorządu uczniowskiego. Jest to wymagane przez Ustawę o systemie oświaty w art. 55 ust. 3, który głosi: „Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym”. Najczęściej w regulaminie znajduje się osobny rozdział dotyczący wyborów – ordynacja wyborcza.

Co powinna zawierać ordynacja wyborcza? [1]:

Podstawowe zasady przeprowadzenia wyborów.

Zgodnie z pierwszym punktem uchwały Sejmu Dzieci i Młodzieży[2]: „W każdej szkole odbywają się powszechne, równe oraz tajne wybory wyłaniające władze samorządu uczniowskiego”. Te przymiotniki powinny także znaleźć się w szkolnej ordynacji. Dodatkowe dwie cechy demokratycznych wyborów to bezpośrednie oraz większościowe.

Ponadto warto zaznaczyć, że głosować można tylko raz oraz czy możliwe jest głosowanie osobiście, czy przez pełnomocnika.

Prawa wyborcze

Czynne prawo wyborcze (do głosowania) powinni mieć wszyscy uczniowie szkoły.

Bierne prawo wyborcze (do bycia wybraną/wybranym) również powinno być dostępne dla każdego, kogo poprze określona liczba uczniów z różnych klas (zgodnie z zaleceniem uchwały Sejmu Dzieci i Młodzieży). Ordynacja nie powinna ograniczać tego prawa żadnemu uczniowi niezawieszonemu w prawach ucznia.

W celu zachowania ciągłości pracy władz SU dobrze jest zawrzeć w ordynacji przepisy mówiące o tym, że do władz wybierana jest określona liczba osób z każdego rocznika – dzięki temu uniknie się sytuacji, że cały zarząd w klasy maturalnej przestaje pracować już w kwietniu.

Termin i tryb ogłaszania wyborów

Okres kadencji i czas jej zakończenia powinna określać ordynacja. W wielu szkołach wybory organizuje się po wakacjach – na przełomie września i października. Wybory w czerwcu pozwalają władzom rozpocząć pracę już od 1 września, ale trudno wtedy o wysoką frekwencję. Termin styczniowy właściwie uniemożliwia kandydowanie uczniom z ostatniego rocznika, lecz pozwala na świadomy udział najmłodszych uczniów.

Ogłoszenie dokładnego terminu nowych wyborów to zadanie przewodniczącego kończącego kadencję.

Żeby umożliwić wszystkim uczniom szkoły jednakowy udział w procesie wyborczym, zalecamy organizowanie wyborów do władz SU przynajmniej raz w roku szkolnym.

Tryb zgłaszania kandydatów

Zaleca się, aby do zgłoszenia kandydatury było konieczne przedłożenie komisji wyborczej listy osób popierających danego kandydata wraz z podpisami. Ordynacja powinna określać liczbę wymaganych podpisów oraz czy kandydata mogą popierać osoby z jego klasy. Wzór listy do zbierania podpisów powinien stanowić załącznik do regulaminu/ordynacji.

Sposób powoływania, skład i zadania komisji wyborczej

Członkowie komisji nie mogą korzystać z biernego prawa wyborczego. Dobrze, jeśli istnieje wymóg reprezentowania w komisji każdego rocznika uczniów. Więcej o zadaniach komisji – poniżej.

Zasady dotyczące prowadzenia kampanii wyborczej

Kampania wyborcza powinna zaczynać się po zakończeniu okresu rejestrowania kandydatów, a kończyć dzień-dwa przed terminem wyborów. W dniu wyborów, a także dzień przed powinien obowiązywać zakaz agitacji, tzw. cisza wyborcza. Zabronione powinno być oczernianie kandydatów i niszczenie plakatów wyborczych. Ordynacja powinna określać możliwość zgłaszania skarg na prowadzenie niewłaściwej kampanii wyborczej.

Sposób zgłaszania i rozpatrywania skarg wyborczych

Zarówno kandydaci, jak i wyborcy powinni mieć możliwość zgłoszenia komisji naruszeń zasad określonych w ordynacji. W najbardziej rażących przypadkach, np. masowych fałszerstw, komisja powinna mieć możliwość unieważnienia wyniku wyborów.

Określenie sytuacji, w jakich wygasa mandat członka władz SU

Takim przypadkiem jest np. zawieszenie w prawach ucznia. Sejm Dzieci i Młodzieży zalecił w swojej uchwale, żeby „uczniowie mieli prawo zgłosić wniosek o wotum nieufności” m.in. wobec członków władz SU.

Co zrobić, gdy ordynacja w regulaminie mojej szkoły jest niedemokratyczna?

Ustawa o systemie oświaty daje ogółowi uczniów prawo do uchwalania regulaminu samorządu uczniowskiego (art. 55 ust. 3). Jeśli uznacie przepisy regulaminu za niedemokratyczne (zarówno te dotyczące wybierania, jak i funkcjonowania organów SU) – możecie je zmienić! Jak to zrobić?

1. Przeczytajcie obecny regulamin, zastanówcie się, które jego zapisy należy zmienić.
2. Zorganizujcie spotkanie dla wszystkich zainteresowanych pracą nad regulaminem i zastanówcie się wspólnie, jakie powinno być optymalne brzmienie zapisów waszego regulaminu (pomocna może być nasza propozycja z tej broszury).
3. Zastanówcie się, czy proponowane przez was przepisy nie są sprzeczne ze statutem szkoły. Pamiętajcie, że regulamin musi być z nim zgodny! Dobrze to skonsultować z opiekunem SU, innymi nauczycielami lub dyrektorem.
4. Sprawdźcie, czy obecny regulamin zawiera zapisy dotyczące jego zmiany. Jeśli tak – powinniście się dostosować, jeśli nie – zmianę regulaminu możecie przeprowadzić w trybie zwykłego referendum.
5. Zgłoście władzom SU oraz dyrekcji szkoły potrzebę zorganizowania referendum ws. zmiany regulaminu. Ponieważ jest to prawo wynikające z ustawy, dyrektor nie może się nie zgodzić, o ile proponowane zmiany nie są sprzeczne ze statutem szkoły.
6. Ustalcie termin i zasady głosowania, a także miejsce (zgodnie z naszymi radami dotyczącymi organizacji wyborów do władz SU z tej broszury).
7. Zadbajcie o to, żeby wszyscy uczniowie szkoły mieli możliwość zapoznania się z proponowanymi zapisami w regulaminie oraz wzięcia udziału w referendum.
8. Przeprowadźcie referendum zgodnie z zasadami demokratycznymi. Jeśli większość biorących w nim udział uczniów poparło zmiany – regulamin został zmieniony!

Materiał pochodzi z publikacji programu Samorząd Uczniowski "Wybory do władz SU – poradnik praktyczny".

Zdjęcie: Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego i VIII LO w Toruniu

Wróć do wszystkich instrukcji z działu