Samorządy miały głos!

11-10-2013

Samorządy mają głos to coroczna, ogólnopolska akcja Centrum Edukacji Obywatelskiej. 30 września miała miejsce jej kulminacja – ogólnopolski dzień wyborów do władz samorządów uczniowskich.

Akcja jest skierowana do wszystkich szkół, które chcą zorganizować demokratyczne wybory i wyłonić w nich przedstawicieli aktywnie działającego samorządu uczniowskiego. Głównym celem projektu jest popularyzacja idei samorządności uczniowskiej oraz demokratycznych zasad wyborów. Wyniki tegorocznej edycji są imponujące - 75 tysięcy oddanych głosów, ponad 600 szkół, ok. 2 tysięcy kandydatów i 79% frekwencja w skali kraju! 

Co oznaczają demokratyczne zasady?

• Po pierwsze wybory powinny być powszechne – każdy uczeń powinien mieć prawo oddania głosu.
• Po drugie wybory powinny być równe – głos każdego ucznia powinien mieć taką samą wartość.
• Po trzecie  wybory powinny być bezpośrednie – każdy głosuje osobiście, tzn. że władz SU nie wybierają np. przewodniczący klas.
• Po czwarte głosowanie powinno być tajne – warunki głosowania powinny być swobodne dla wyborców, a karty do głosowania anonimowe.
• Po piąte głosowanie powinno być większościowe –wygrywają kandydaci (lub komitet), którzy uzyskają kolejno najwięcej głosów.

Co jest największym problemem i błędem w czasie przeprowadzania wyborów?

Zgodnie z art. 55 ustawy o systemie z dnia 7 września 1991 roku szczegółową ordynację wyborów powinien zawierać regulamin samorządu uczniowskiego uchwalany w głosowaniu powszechnym i tajnym przez ogół uczniów.  Niestety wiele szkół nie posiada takiego regulaminu, a ordynacja jest przyjęta zwyczajowo lub co gorsza narzucona przez dyrekcję. Najczęstszym błędem jest wymóg uzyskania akceptacji wychowawcy lub dyrekcji na kandydowanie, inną bardzo częstą sytuacją jest konieczność posiadania odpowiedniej średniej lub oceny z zachowania. Wielu nauczycieli tłumaczy, że uczniowie nie zawsze podchodzą do wyborów poważnie i często głosowaliby według popularności lub „dla żartu”. Trzeba jednak zaznaczyć, że wybory do władz SU są lekcją demokracji i nawet jeśli uczniowie wybiorą nieodpowiednią osobę, to przekonają się dzięki temu jak ważne są ich decyzje i jak duży wpływ ma udział w głosowaniu. Z drugiej strony nie zawsze osoba bez paska na świadectwie czy wzorowej oceny musi okazać się błędnym wyborem. Często spotykamy placówki, w których osoby o słabej reputacji pod względem nauki czy zachowania okazywały się doskonałymi gospodarzami szkoły, a dzięki nowej funkcji uczyły się odpowiedzialności. Ponadto zaznaczyć należy, że zgodnie ze wspomnianą już ustawą organy samorządu uczniowskiego są reprezentantem uczniów i to jedynie uczniowie powinni mieć wpływ na wybór swoich przedstawicieli.

Pamiętajmy, że wybory to nie samo głosowanie! Nie zapominajmy o kampanii wyborczej, która pozwala przedstawić kandydatom swój program oraz pomysły na działalność samorządu. Bardzo istotnym elementem są szkolne debaty wyborcze, które pozwalają na konfrontację kandydatów, a także pomagają rozwiać wątpliwości wyborców.

W społeczeństwie istnieje pogląd, że samorząd uczniowski to elitarna grupka kilku osób, które występują na apelach lub organizują dyskoteki. Niestety w wielu szkołach tak jest, jednak ustawa o systemie oświaty jasno określa, że samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły i ma on bardzo szerokie uprawnienia takie jak: opiniowanie programów wychowawczych, ochrona praw uczniów, uczestniczenie w procesie przyznawania stypendiów. SU może również uczestniczyć w procesie konsultacji, a nawet inicjować zmiany w statucie szkoły, odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni. To tylko nieliczne przykłady kompetencji samorządu.

Dzięki organizacji akcji Samorządy mają głos, promujemy w szkołach powyższe zasady, korygujemy błędne zachowania. W tym roku w naszej akcji udział wzięło ponad 600 szkół. Uczestnicy otrzymali od nas materiały merytoryczne i promocyjne takie jak: poradnik o organizacji szkolnych wyborów czy plakaty profrekwencyjne. Ze wstępnych wyników otrzymanych ze szkół wynika, że frekwencja w skali kraju wyniosła 79% (tyle procent uczniów wszystkich szkół w naszym programie wzięło udział w wyborach).

Projekt wsparł Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, który skierował do organizatorów i uczestników akcji list, zwracając uwagę, że wybory władz SU to świetna szkoła demokracji, daje również poczucie wpływu na decyzje podejmowane w szkole. Kolejny list wystosowała Minister Edukacji Narodowej kierując go do uczniów i nauczycieli, w którym podkreśliła jak ważne są demokratyczne wybory w szkołach i jaki mogą mieć wpływ w przyszłości.

Jak łatwo zauważyć rola szkolnych wyborów jest bardzo duża, a wszyscy powinniśmy dbać o to by odbywały się one zgodnie z demokratycznymi zasadami, co da uczniom poczucie wpływu, i jak napisał Prezydent Komorowski pozwoli stać się uczniom „świadomymi obywatelami”.

Szczegółowy przebieg akcji Samorządy mają głos można zobaczyć na stronie www.wybory.ceo.org.pl.

Marek Konieczny

Samorządy Mają Głos